پیش بینی بارش فصلی با استفاده از پیوند از دور: مطالعه موردی حوزه آبریز دریاچه ارومیه

حوزه آبریز دریاچه ارومیه از نقطه نظر منابع آب و محیط زیست یکی از مناطق مهم کشور به حساب می آید. در این حوزه بارندگی، نقش عمده ای در منابع آب های سطحی و زیرزمینی دارد و بیشترین بارندگی به ترتیب در فصل بهار، زمستان و پاییز به وقوع می پیوندد. با توجه به این که این حوزه از نظر اقلیمی نیمه خشک محسوب می شود، پیش بینی بارندگی برای برنامه ریزی منابع آب مخصوصاً دوره های خشک سالی و جلوگیری از خسارات ناشی از آن می تواند نقش اساسی داشته باشد. بررسی های موجود نشان می دهد که پدیده های ارتباط از دور (teleconnections patterns) بر میزان نزولات جوی نقش تعیین کننده ای دارند. در این مقاله تأثیر چند پدیده مهم اقلیمی بر بارندگی حوزه دریاچه ارومیه مورد تحقیق قرار گرفته است تا با استفاده از روابط بین آنها، بارندگی در فصول مورد نظر پیش بینی گردد. از میان ایستگاه های بارندگی در حوزه، تعداد 18 ایستگاه که آمار بارندگی آنها بیش از 35 سال بود انتخاب و شاخص spi تهیه گردید. از بین شاخص های اقلیمی، شش شاخص noi (north oscillation index), nino3.4, nao (north atlantic oscillation), pna (pacific north america), pdo (pacific decadal oscillation), soi (southern oscillation index) که به عنوان شاخص های تأثیر گذار در فواصل دور مطرح هستند، انتخاب شدند. با یک روش جدید و با استفاده از فاز مثبت و منفی شاخص ها، تأثیر پدیده های اقلیمی بر بارندگی دقیق تر بررسی شد. بدین صورت که فاز مثبت و یا منفی یکی از شاخص ها در یک فصل خاص در نظر گرفته شد و سپس ارتباط هم زمان آن و بقیه شاخص ها با بارش بررسی گردید. نتایج نشان داد هرگاه از ترکیب هم زمان دو شاخص استفاده شود هم بستگی بیشتری بین بارندگی و شاخص ها حاصل می گردد. هم چنین، نتایج این تحقیق نشان می دهد که بارندگی پاییزه بیشتر تحت تأثیر soi و بارندگی زمستانه بیشتر تحت تأثیر شاخص nao است. بنابراین بارندگی هر دو فصل با استفاده از شاخص های اقلیمی فصل قبل قابل پیش بینی است.